Şagirdlərimiz niyə oxumur?

Ekspert: "Əgər əvvəl də belə idisə, onda heç biz yaxşıya doğru dəyişməmişik və problemlər həll olunmayıb”

Azərbaycanda son zamanlar yeniyetmə və gənclərin təhsil səviyyəsinin aşağı olması ilə bağlı çoxsaylı müzakirələr aparılır. Bunun səbəbi müxtəlif faktorlarla izah edilir. Lakin demək olar illərdir ki, dəyişən heç nə yoxdur. Hətta mövcud vəziyyətə haqq verən bəzi şəxslər belə bir fikirlər də səsləndirirlər ki, oxumayan şagird 20 il öncə də var idi, indi də var...

Açıqlanan məlumata görə, 2017-ci ilin qəbul imtahanlarının I mərhələsində 17 min abituriyent 100 baldan aşağı nəticə göstərib. Lakin Təhsil Nazirliyindən bildirlib ki, son 4 il ərzində Azərbaycanda ali məktəblərə keçirilən qəbul imtahanlarında iştirak edənlərin keyfiyyət göstəricisi yüksəlib.

2014/2015-ci tədris ilində qəbul imtahanlarında iştirak edən 92 641 abituriyentin keyfiyyət göstəricisi 34,7% idisə, 2015/2016-cı tədris ilində 82 925 abituriyentin keyfiyyət göstəricisi 40%, 2016/2017-ci tədris ilində isə 78 545 abituriyentin keyfiyyət göstəricisi 43,9% olub. 2017/2018-ci tədris ili üzrə ali məktəblərə keçirilən qəbul imtahanının birinci mərhələsində (30 aprel, 7 may) iştirak edən 64 420 abituriyentin keyfiyyət göstəricisi 48,9% təşkil edib.

Təhsil üzrə ekspert Məlahət Mürşüdlü bildirib ki, məktəblərdə tədrisin məzmunu ilə bağlı ciddi islahatlar aparılmalıdır:

"Eyni zamanda bu, təkcə uşaqların bilik alması, dərsliklərin məzmunu yox, idarəetmədən, müəllim hazırlığından, məktəbin pedaqoji mühitindən də asılıdır. Yəni problemlər kompleks şəkilində öz həllini tapmalıdır ki, uşaqda da oxuması üçün həvəs olsun.

Müqayisə üçün ali məktəb də olsa keçmiş Qafqaz universitetini göstərə bilərik. Orada tələbələrin imtahanda köçürmələri və ya semestr imtahanından keçmələri üçün hansısa vasitələr axtarmaq ehtiyacları yoxdur. Çünki burada şüur, düşüncə o qədər yüksək səviyyədədir ki, tələbə universitetdən çıxarılmasına razıdır, nəyinki qeyri-obyektiv üsullara əl atmağa. Bu tələbələr də bizim orta məktəbləri bitirənlərdir. Demək ki, orada şəraiti yaradan pedaqoji mühit, müəllim kollektivi, dərsliklərin məzmunu, qiymətləndirmədə tətbiq edilən innovativ metodlardır. Bunların hamısı məktəbdə də öz yerini tapmalıdır. Əsasən də qiymətləndirmə yerində olmalıdır. Yaxşı olar ki, məktəblərdə də 100 bal sistemi tətbiq olunsun. Hansı ki, bu gün universitetlərdə, ölkədə fəaliyyət göstərən bir sıra xarici liseylərdə bu cür qiymətləndirmə metodundan istifadə edilir. Bu üsullarda şagird biliyinin qiymətləndirilməsində qeyri-obyektivliyə yol verilmir. Uşaq nə dərəcədə materialı mənimsədiyini özü yaxşı bilir. Yüksək nəticə göstərən, sadaladığımız problemlərin həllini başa çatdırmaq üzrə olan məktəblərimiz də var. Ancaq bunlar çox azdır”.

Ekspert bildirib ki, məktəblərin strukturlarında da yeniliklər etmək lazımdır:

"10-11-ci siniflərdə kimlər oxuyacaq, 9-cu sinifləri bitirənlər kimlərin olduğuna diqqət etməliyik. Bunların hamısı bir-birinə zəncirvari şəkildə bağlı olan məsələlərdir ki, şagirdin birbaşa olaraq biliyinə təsir göstərir. Hesab edirəm ki, heç də hər zaman belə olmayıb. Çünki keçmişdə məmur olaraq təhsil şöbəsində də çalışmışam və həmin dövrü indiki ilə müqayisə etməzdim. O dövrdə qiymətləndirmədə başqa metod tətbiq edilir, dərsliklərin məzmunu da fərqli idi. Bir sözlə tamam fərqli bir sistem idi. Tələblər də eyni deyildi.

İndi biz 25 ildir ki, öz təhsil sistemimizi qururuq, bəşəri, milli dəyərlərə sahib olan vətəndaşımızı yetişdirmək istəyirik. Biz "əvvəl də belə idi” deyib, qənaətlənməməliyik. Əgər əvvəl də belə idisə o zaman heç biz yaxşıya doğru deyişməmişik və problemlər həll olunmayıb. Biz hələ ki, axtarışdayıq. Axtarırıq ki, görək Azərbaycan təhsil sistemi necə bir struktura malik olacaq. 2007-ci ildən tətbiq olunan kurikulumlarla bağlı eşidirik ki, bunun əleyhinə çıxırlar. Onda belə çıxır ki, geriyə dönürük və yeniliyi qəbul etmək iqtidarında deyilik. Hər bir yeniliyin sözsüz ki, mənfi və müsbət cəhətləri var. Biz ən yaxşılarını seçməli, özümüzün təhsil sistemimizi qurmalı, xüsusən də orta məktəblərdə sadaladığım problemlərin həlli istiqamətində tədbirləri həyata keçirməliyik. Sistem qurularsa, sadaladığımız problemlər da olmaz. Biz yaxşıları nümunə kimi götürüb, dəyərləndirməliyik”.