Məktəb həkiminin işi haqqında təlimat

Məktəblərin  tibbi-sanitar xidməti  məktəb  yaşlı  uşaqların  anatom-fizioləji xüsusiyyətləri sahəsində,  məktəb qiqiyenası və  fiziki tərbiyəyə  həkim nəzarəti sahəsində kifayət qədər biliyi  olan,   məktəb  həkim-pediatr və ya terapevtlər tərəfindən həyata keçiilir.

Məktəb  həkimi  uşaq ( uşaq şöbəsi olan ümumi  xəstəxananın)  və  ya  birləşməmiş uşaq poliklinikasının (ümumi  poliklinikasın uşaq şöbəsinin) ştatındadır və  onların ştamp və möhüründən istifadə edir. 

Məktəb  həkimi   bilavasitə  uşaq  poliklinikasının baş həkiminə  tabedir (birləşmiş uşaq  xəstəxanasının  məsləhatxanasının müdirinə, ümumi  xəstəxananın uşaq şöbəsinin  müdirinə), onun da  üzərinə məktəb  həkimlərinin  rəhbərliyi və  onların işinə nəzarət qoyulur 

   Məktəb  həkiminin    məktəb qiqiyenası və   epidemiologiya məsələləri üzrə metodiki rəhbərlik  sanitar-epidemioloji stansiyaların  işçilərinin  üzərinə  qoyulur, fiziki tərbiyəyə  həkim nəzarəti məsələləri üzrə isə- həkim-idman dispanserlərin  işçilərinin  üzərinə  qoyulur.

Məktəb   həkiminin  əsas  vəzifəsi  məktəbdə  , böyüməkdə olan  nəslin  fiziki tərbiyənin  möhkəmlənməsinə, uğurlu təliminə və  tərbiyəsinə  köməklik edən sanitar-qiqiyenik və  müalicəvi-profilaktik tədbirlərin   təşkilidir.

 Bu  vəzifənin  həyata  keçirilməsi  üçün   məktəb həkimi, SSRİ Səhiyyə Nazirliyinin , respublikanın  səhiyyə və  maarif   nazirliyinin  əmrlərini   və   metodiki  göstərişlərini rəhbər  tutaraq, öz  iş planına  aşağıdakı  bölmələri daxil edir: 

1) məktəblilərin sağlamlıq vəziyyətinin təhili və öyrənilməsi   və lazımı  müalicəvi-sağlamlaşdırıcı  tədbirlərin   təşkili;

2)  keçici  xəstəliklərin  qarşısını almaq üçün  epidemiyaya qarşı  tədbirlərin   təşkili və  keçirilməsi  ;

3) məktəbdə  fiziki   tərbiyənin  quruluşuna   həkim  nəzarətinin  təmin  edilməsi  ;

4) tədris dərslərinin keçirilməsi zamanı  sanitar-qiqiyenik  şəraitin   və günün  müəyyən edilmiş  rejimin  yerinə yetirilməsinə   sistematik nəzarətin həyata  keçirilməsi;

5) şagirdlər, müəllimlər  və valideyn  arasında  sistematik  sanitar-maarif işinin aparılması ;

6) müəllimlərin,  valideynlərin   və  ictimai  təşkilatların nümayəndələrini , şagirdlərin  sağlamlıqları  müdafiələri üzrə  fəal  işə  cəlb edilməsi.

Məktəb   həkiminin   iş  planı  uşaq  poliklinikasının   və  məktəbin  (məsləhətxananın, birləşmiş   uşaq xəstəxanasının  və s.)  iş planının  tərkib hissəsidir və onun  yerinə yetirilməsinə məsuliyyət  daşıyan  uşaq polikliikasının baş  həkimi və məktəb  direktoru  tərəfindən  təsdiq edilir. 

Təsdiq  edilmiş  məktəb  planına  uyğun, məktəb həkimi: 

1.Dərs  ilin  əvvəlində  bir  dəfə antropometrik ölçüləri aparmaqla,  görmə və eşitmə  qabiliyyətinin itiliyini    yoxlamaqla.  dərinləşmiş tibbi müayinə aparır; şagirdləri  göstəriçilər  üzrə laborator və rentqenoloji  müayinələrə göndərir; lazım olan halda  uşağın sağlamlığı haqqında çatışmayan məlumatları almaq üçün  valideynləri çağırır.

Dərin  tibbi müayinənin  alınmış  bütün  nəticələri  şagirdin  fərdi kartasında  qısa və   hərtərəfli  qeyd edir  (forma N 26). 

Dərin  müayinə  zamanı mütəxxəsis  məsləhətini  tələb edən  uşaqları  ayrırır  və onlarla  birlikdə bu uşaqlara   müvafiq müalicə və müayinə  təyin edir. 

Sinif  rəhbərləri  və  fiziki  tərbiyə  müəllimləri  ilə  birlikdə , məktəblilərin dərinləşmiş  tibbi  müayinənin  nəticələrini  istifadə  edərək, məktəb həkimi   SSRİ  Səhiyyə Nazirliyi   tərəfindən 28 oktyabr 1951-ci ildə təsdiq edilən” Fiziki tərbiyə və idmanla məşqul olanların  üzərində tibbi nəzarət haqqında  Əsasnaməyə”   müvafiq , fiziki tərbiyə ilə  məşqul olmaq  üçün  uşaqların qruplara  bölünməsini  aparır, təshih qimnastika  qruplarına seçim aparır və buna  ehtiyacı  olan  şagirdlərin  fərdi rejimini müəyyən edir. 

 Şagirdlərin dərinləşmiş  tibbi müayinənin  nəticələrini  təhlil edir; nəticələr  haqqında   pedaqoji şurada və  valideyn iclasına  məruzə edir  və məktəb direktoru ilə birlikdə  lazımı sağlamlaşdırıcı  tədbirlərin kompleks planını  tərtib edir. 

2. Vərəmdən, malyariyadan, revmatizmdən əziyyət çəkən, uzun müddət  və tez-tez xəstələnən uşaqların, rekonvalessenləri,  fiziki inkişafda geriliyi olan , sinir-ruhi sahəsinin xəstəlikləri  olan, aşağı əmək  qabiliyyəti olan ,  dayaq-hərəkət aparatın  defektləri,  görmə, eşitmə qabiliyyətin  defektləri  ilə,  nitq güsuru olan uşaqları xüsusi uçota götürür və onların sistematik nəzarətini təyin edir.

Bu  qrup  şagirdləri, sağlamlıq vəziyyətinə görə imtahandan azad etmə məqsədi ilə . yay istirahətinin  yerinin və vaxtının müəyyən edilməsi , istirahət rejiminin müəyyən edilməsi və s məqsədlərlə   mütləq  yazda təkrar  dərin müayinədən  keçməlidir 

3. Ali və orta tədris müəssisələrinə və  ya  uşaq  idman məktəblərinə  imtahan verən uşaqlara, SSRİ Səhiyyə nazirliyi tərəfindən 24 mart 1953-cü ildə təsdiq edilmiş   tibbi arayışı( forma 286)  doldurur. 

4. Məktəbdə iş saatlarında məktəbdə xəstələnən uşaqlara  ilk yardım göstərir..Müalicəvi və  xüsusi yardım uşağın yaşayış yeri üzrə uşaq xəstəxanası( poliklinikası) tərəfindən  təmin edilir. 

5.  Məktəb  partalarının  nişanlamasını  yoxlayır və müəllimlərin və məktəb  tibb  bacısının  köməyi  ilə  uşaqları parta arxaslna otuzdurur  və onların  düz  oturuşlarına nəzarət edir. 

6. Məktəbin    tibb  bacısı  ilə  birlikdə, xəstəxananın ( poliklinikanın) və  laboratoriyanın mütəxxəsislərin köməyindən istifadə edərək,  şagirdlər  arasında  müalicəvi-profilaktik  tədbirləri  keçirir  (malyariyaya  tutulanların residivə qarşı  müalicə, kütləvi  deqelmintizasiyanı, ağız boşluğunun sanasiyasını və s.) .  

7. Məktəblilər  arasında  keçici xəstəlkiklərin qarşısı alınması  üzrə profilaktik və epidemiyaya qarşı plan  tədbirlərin keçirilməsini  təşkl  edir:  vərəmin  erkən  aşkar  edilməsi; qoruyucu peyvəndlər; xəstələnlərin vaxtlı-vaxtında aparılan uçotu və onların təcrid edilməsi; karantinə  riayət  olunmasına nəzarət;  vaxtlı-vaxtında dezinfeksiyanın aparılması; aşkar olunmuş xəstəlik haqqında  müvafiq  təşkilatlara  məlumat  verilməsi; məktəblilərin dərsə gəlməməyin  səbəbinin öyrənilməsi; məktəblilər, müəllimlər və valideynlər  arasında keçici əxstəliklərin profilaktikası  üzrə  sanitar maariflənmə. 

8. Dərs ilinin  əvvəlində   qış və yaz tətillərindən sonra , xəstə  uşaqların və  dəri, göz və digər  keçici xəstəliklərə şübhə olan uşaqların  aşkar edilməsi və təcrid edilməsi məqsədi ilə,  məktəblilərin  profilaktik  tibbi müayinələrin  keçirilməsini təşkil edir. Tibb bacısını və müəlimləri cəlb edərək, məktəblilərin şəxsi qiqiyenasını yoxlamaq məqsədi ilə , hər ay profilaktik müayinələrin  keçirilməsini təşkil edir. 

Vərəm  xəstələrini  məktəbə  işə  qoymamaq məqsədi ilə , dərs ilin əvvəlində  müəllimlərdə və  məktəbin  xidmət  edən personalında vərəmin müayinəsi haqqında tibbi sənədlərin olmasını yoxlayır.  

9. Məktəblilərin  fiziki  tərbiyəsinə   dəqiq həkim   nəzarətini   aparır:  müntəzəm olaraq bədən tərbiyəsi dəsrlərinə gedir,  müxtəlif yaş qrupu  uşaqların  anatom-fizioloji  xüsusiyyətlərinə  uyğun-onların fiziki inkişaflarının və sağlamlıq vəziyyətlərinin göstəricilərinə uyğun, fiziki məşqələlərin keçirilməsinə nəzarət edir; məktəbdə idman seksiyaların  məşqələlərində  və idman yarışlarında iştirak edir ;  hazırlıq və xüsusi qrupa   aid edilən   və həmçinin idman seksiyalarında  məşqələ  keçən  uşaqları  xüsusi nəzarətə götürür;  fiziki tərbiyə məşqələlərində   və məktəb nəzdində  idman seksiyalarında sanitar-qiqiyenik şəraitə nəzarət edir.

 10. Fiziki tərbiyənin  və  idmanın  uşaqların sağlamlıqlarının möhkəmlənməsi vasitəsi kimi  təbliq edir  .

11. Məktəb  rəhbərliyi  ilə  birlikdə  , mövcud olan  sanitar normalarına, tələblərinə   və güvvədə olan sanitar qaydalarına  uyğun, müəssisənin  sanitar-qiqiyenik rejimini müəyyən edir. 

 12. Şəxsən və həmçinin  məktəb tibb bacısının vasitəsi ilə,   məktəbin sanitar vəziyyətinə, məktəbin abadlığına və tərtibatına,  məktəb inventarına, məktəbyanı sahəyə   sistematik nəzarət  edir. Otaqların    işıqlandırımasına,havalandırılmasına, təmizliyinə, partaların düzgün yerləşdirilməsinə, iki növbəli dərs olan halda isə-  həmhüdud  yaşlı  şagirdlərin eyni  sinifdə yerləşdirilməsinə  xüsusi diqqət yetirir.

13.  Tibb bacısı ilə birlikdə  yemək məhsullarının keyfiyyətinə və ceşidinə daima  diqət və  tələbkarlıq  göstərərək,  məktəb  bufetinin  işinə və  sanitar-qiqiyenik vəziyyətinə nəzarət edir 

14.Tədris dərslərinin keçirilməsi zamanı  sanitar-qiqiyenik  şəraitinin riayət edilməsinə  və məktəblilərin gün rejiminin  yerinə yetirilməsinə sistematik  nəzarət edir, dərs cədvəlinin  hazırlanmasında iştirak edir, dəsrlərə, imtahanlara və dərsdənkənar dərslədə  baş çəkir. 

15. Sağlamlığın müdafiəsi məsələlər  üzrə  materialların tədrisində  və   uşaqlarla və valideynlərlə  sanitar-maarif işinin  keçirilməsində  müəllimlərə köməklik göstərir.

16. Pedaqoji şürada , məktəblilərin dərin  tibbi müayinəsinin  nəticələri haqqında məruzələri və  məktəbdə uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsinin digər məsələlərini  qoyaraq,şüranın  iclaslarında iştirak edir. 

17. Məktəbin  administrasiyası  və  müəllimləri ilə   birlikdə  valideynlərlə uşaqların müvafiq ev rejiminin  və  asudə vaxtlarının təşkili üzrə  planını işləyir və  məktəbin valideyn aktivi ilə iş planını tərtib edir. 

18. Şagirdlər arasında,   kiçik  xidmət edən peronal arasında  sistematik sanitar- maarif  işini aparır və həmçinin valideynlər arasında,  valideyin və ictimai aktiv arasında  uşaqların sağlamlıqlarının müdafiəsi  məsələləri üzrə plan işini aparır.

 19. Qırmızı Xaç cəmiyyətinin  sanitar  aktivinin, sanitar məntəqələrinin   işini  və  dərnəklərdə  uşaqların hazırlığını  təşkil edir və nəzarət edir   və həmçinin   böyük   şagirdlərlə  məşqələlər keçirir və  qızları-8-9 sinif  şagirdləri  sanitar  dəstəsində iş üçün  hazırlayır. 

1. Məktəb həkimi pedaqoji şüranın təkribinə  həlldeici səs hüququ  ilə daxil olur  və  müəssisənin işi ilə bağlı  məsələlərin  həll edilməsində  fəal iştirak edər. 

 2. Məktəb həkimi aşağıdakı hüquqlara malikdir:   

а)Məktəb rəhbərliyinə  baxılmasına  uşaqların sağlamlıqlarının  müdafiəsi  üzrə  və sanitar qaydaların yerinə yetirilməsi  üzrə  təkliflər   vermək ;

b) müvəqqəti xəstəlik  üzrə  uşaqları  dərslərdən azad  etmək  və  əgər  sağlamlıq  vəziyyətləri onlara imtahan  verməyə imkan vermirsə,  4,5,6, 8 və 9 sinif  şagirdlərinə növbəti sinifə keçmələri haqqında  rəy vermək. 

3. Məktəb həkimi   öz  işinin uçotunu  və   tibbi hesabatı SSRİ Səhiyyə Nazirliyi tərəfndn təsdiq edilimiş formalar üzrə  aparır;  öz işi haqqında hesabatı  məktəb  həkimi  uşaq  poliklinikasının baş həkiminə(   birləşçiş xəstəxananın  məsləhətxana müdirinə)  və məktəbin direktoruna  təqdim edir.  

4. Məktəblilərin tibbi-sanitar  xidməti üçün  bilavasitə məktəb həkiminin rəhbərliyi altında , uşaq polklinikası tərəfindən ayrılmış tibb bacısı  işləyir.

 5. Məktəb həkiminin,  məktəbin direktoru ilə razılaşdırılmış iş  cədvəli   uşaq polklinikasının müdiri tərəfindən təsdiq edilir.    

Məktəb həkiminin  iş uçotu cədvəli, həkimin ştatda olduğu  səhiyyə müəssisəsində  aparılır.

6. Məktəb həkimləri  xəstəxana  konfranslarında, xəstələrin  yoxlanışında, xüsusi ilə təşkil edilmiş seminarlarda, məruzə və mülahizələrdə iştirak edirlər, vaxtaşırı ixtisaslaşma və  təkmişlləşmə kursları   keçirlər.

Məktəbdə müalicəvi-profilaktik  işinin keçirilməsi üçün məktəbin  direktoru: 

а)  həkim kabineti üçün lazımı  avadanlıqla  otaq təqdim edir  ;

b) müəyyən edilmiş cədvələ uyğun,  xüsusi saatlarda  şagirdlərin  həkimin qəbuluna  göndərilməsini təmin edir.

Məktəb həkimin işi haqqında   haqqında Təlimata əlavə 

HƏKİM   KABİNETİNİN  AVADANLIĞIN SİYAHISI :

    Ləvazimatlarla yazı masası                    1

    oturacaqlar                                            4 - 6

    taburet                                                    1

    örtü                                                         1

    taxt                                                         1

    dəftərxana şkafı                                     1

    aptek şkafı                                             1

   şüşə qapaqla kiçik masa                           1

    pedal qapaqla vedrə                               1

    Ferbenks tərəzisi                                    1

    boyölçən                                                1

    spirometr                                                1

    dinamometr                                           1

    santimetr lenti                                        1

    Уuyunma canağı və ya əlüzyuan          1

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

RF məkətb həkim-pediatrın vəzifə təlimatı .Orta məktəbdə  tibb bacısının vəzifə təlimatı. 

Öz  fəaliyyətində  həkim-pediatr   RF Konstitusiyasını və  qanunlarını, RF Prezidentinin sərəncamlarını, RF hakimiyyətinin  qərarlarını,  şagirdlərin tərbiyə və  təlim məsələləri üzrə  bütün səviyyə təhsillərin idarəetmə orqanların  qərarlarını., əmək mühafiizəsinin . təhlükəsizlik texnikasının və yanğın təhlükəsizliyin qayda və normalarını  və həmçinin məktəbin Nizamnaməsini  və lokal aktlarını ( o cümlədən  hazırkı  vəzifə  təlimatını) , əmək müqaviləsini, məktəb direktorunun əmr və sərəncamlarını  rəhbər tutur. 

Məktəbin  həkim-pediatrın vəzifə  təlimatı    

1.Ümumi  müddəalar  

1.1. Həkim-pediatr  TÜM   direktoru tərəfindən vəzifəyə təyin edilir və vəzifədən  azad edilir. 

1.3 Həkim-pediatrın,  iş stajına tələblər irəli sürülmədən,  ali orta tpeşə təhsili olmalıdır.

1.4. Həkim-pediatr bilavasitə  ÜM  direktoruna  tabedir.

1.5. Öz  fəaliyyətində  həkim-pediatr   RF Konstitusiyasını və  qanunlarını, RF Prezidentinin sərəncamlarını, RF hakimiyyətinin  qərarlarını,  şagirdlərin tərbiyə və  təlim məsələləri üzrə  bütün səviyyə təhsillərin idarəetmə orqanların  qərarlarını., əmək mühafiizəsinin . təhlükəsizlik texnikasının və yanğın təhlükəsizliyin qayda və normalarını  və həmçinin məktəbin Nizamnaməsini  və lokal aktlarını ( o cümlədən  hazırkı  vəzifə  təlimatını) , əmək müqaviləsini, məktəb direktorunun əmr və sərəncamlarını  rəhbər tutur

2. Funksiyalar

Həkim-pediatr fəaliyyətinin əsas istiqamətləri  aşağıdakılardır : 

2.1. Tələbələrin və şagirdlərin əmək mühafizəsi üzrə və  həyat fəaliyyəti   təhlükəsizliyin təşkili və ona nəzarət ;  

2.2. yeməyin təşkili və ona nəzarət.  

 3. Vəzifə   öhdəlikləri  

Həkim-pediatr  aşağıdakı vəzifə öhdəliklərini yerinə yetirir: 

3.1. Müntəzəm   yoxlanışlar  yolu ilə, uşaqların çəkilməsi yolu ilə,  onların boylarının  ölçülməsi yolu ilə  və  s. uşaqların fiziki inkişafına və  sağlamlıq vəziyyətlərinə nəzarət edir. 

3.2.Zəruri   məlumatları  uşağın fərdi  kartına  yazmaqla, onların  detallı  tibbi  yoxlanışınl aparır  

3.3. Xüsusi  müayinəyə və  ya müalicəyə ehtiyacı olan uşaqları ayırı,  onları  poliklinikaya və ya digər  müalicə müəssisəsinə göndərir; 

3.4. Müəllimlərlə  birgə  uşaqların  sağlamlıqlarının möhkəmləndirilməsini və  saxlanmasını təmin edir, onların psixifiziki  inkişafına   kömək edən  tədbirləri keçirir ; 

3.5. Daha dərin və  sistematik həkim nəzarətini  tələb edən uşaqları  ayırır  və onlarn üzərində  lazımı  nəzarəti  aparır; 

3.6. Müəsisədə  qəfildən xəstələnmiş uşaqlara  müalicəvi köməklik göstərir; 

3.7.  Tədris prosesin  keçirilməsinin yaxşılaşdırılması və   şəraitinin sağıamlaşdırılması üzrə  təklifləri verir, rəhbərliyin nəzərinə  tədris prosesin  təmin edilməsində, şagirdlərin orqanizmlərinin  həyat  və əmək  fəaliyyətini azaldan bütün çatışmamazlıqları çatdırır; 

3.8. Uşaqların fiziki tərbiyələri və orqanizmlərinin möhkənilməsi üzrə  və  kütləvi sağlamlaşdırıcı tədbirlərin keçirilməsi  üzrə  işi istiqamətləndirir və ona nəzarət edir. 

3.9. Müəyyən olunmuş qaydada  sənədləşməni, hesabatlılığı  aparır  

3.10. TM  bütün otaqlarının, xüsusi  ilə mətbəxin,  ərzaqın saxlanma yerlərinin   sanitar vəziyyətinə  nəzarəti həyata keçirir. 

3.11. Qiqiyenik   rejiminə  nəzarəti  həyata keçirir  ; 

3.12. Uşaqların, müəllimlərin, valideynlər arasında  sanitar-maarifləndirici  işini aparır; 

3.14. Müəllimlərlə təhlikəsizlik  texnikası  üzrə,   sanitar0qiqiyenik normaların yerinə yetirilməsi üzrə, zədələnməyin qarşısını almaq üzrə təlimat aparır; 

3.16. Əməkdaşların  tibbi  yoxlanışından keçməsinə nəzarət edir  

3.17. Tibb bacısının  işinə rəhbərlik edir ; 

3.18. TM  administrasiyasına hər bədbəxt ahdisəi haqqında dərhal məlumat verir, həkimdən əvvəlki    ilkin   yardımın göstərilməsi üzrə  tədbirlər  görür; 

3.19. TM pedaqoji  şürasının  işində  və TM  administrasiyası tərəfindən keçirilən iclaslarda iştirak edir ; 

3.20. Öz səlahiyyətləri hüdudlarında valideynlərə ( onları əvəz edən şəxslərə) və həmçinin  TM pedaqoji işçilərinə  konsultativ yardım göstərir; 

3.21. Ödənişsiz  tibbi müayinələri keçir. 

3.22. Həkim-pediatr  TM direktoru ilə razılaşdırılmış plan və cədvəl üzrə işləyir. 

4. Hüquqlar 

Həkim-pediatr  aşağıdakı hüquqlara malikdir :

4.1 Nizamnamədə nəzərdə tutulmuş qaydada  TM idarəedilməsində  iştirak etməyə. 

4.2. Peşə ləyaqətinin və şərəfinin müdafiəsinə.; 

4.3. Tərkibində onun işinin qiyməti olan şikayət və sənədlərlə tanış olmağa, onlar üzrə izahat verməyə.  

4.4. Müəllimlərin peşə etikasının normalarını  pozmaqları  ilə  bağlı inzibati və ya  xidməti araşdırma  zaman , öz maraqlarının sərbəst   və ( və ya)  nümayəndə vasitəsi ilə, o cümlədən  vəkil vasitəsi ilə müdafiə etməyə; 

4.5. inzibati (  xidməti)  araşdırmanın məxfiliyinə, qanunla nəzərdə tutulmuş hallardan başqa  ; 

4.6.;Öz  ixtisaslaşmasını  artırmağa  

5.Məsuliyyət 

5.1 Üzürsüz  səbəbdən  TM Nizamnaməsini və daxili əmək intizam qaydalarını , TM direktorun  qanuni sərəncamlarının  və TM  qəbul olunmuş  digər  lokal normativ  aktların, hazırkı  təlimatla müəyyən edilmiş vəzifə öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə görə  və ya lazımı yetirilməməsinə görə  həkim-pediatr    əmək  qanunvericiliyi  ilə müəyyən edilmiş qaydada inzibati məsuliyyət daşıyır.

5.2. Öz vəzifə öhdəliklərin yerinə yetirilməsi ( yetirilməməsi) ilə bağlı    TM və ya  təhsil prosesin iştirakçılarına zərər yetirdiyinə görə, həkim-pediatr  RF  ƏM və MM ilə müəyyən edilmiş qaydada  və hüdudlarda  maddi məsuliyyət daşıyır

6..Qarşılıqlı əlaqələr. Vəzifə üzrə əlaqələr 

Həkim-pediatr  :

6.1. 40 saatlıq  iş həftəsinə istinad  edərək tərtib edilən   və TM direktoru tərəfindən təsdiq edilən cədvəl üzrə işləyir;  

6.2 TM  direktorundan və  onun  müavinlərindən  normativ-hüquqi  və təşkilati-metodiki  xarakterli  məlumatları alır, müvafiq sənədlərlə  qəbzlə tanış olur ; 

6.3.Tələbələrin valideynləri, müəllimləri  ilə  sıx əlaqədə işləyir, onun səlahiyyətinə daxil olan məsələlər üzrə  ÜM  administrasiyası və pedaqoji işçiləri  ilə  məlumat mübadiləsini aparır. 

Orta məktəbdə  tibb bacısının vəzifə  təlimatı 

Təhsil müəssisənin  tibb bacısı  etməlidir: 

- məktəblilərin  tibbi  müayinəsinin  keçirİlməsində   və  tibbi müayinəsinin nəticəsində təyin edilmiş  bütün  tədbirlərin( məktəblilərin tibbi kartlarını hazırlamaq  və  kartların ümumi hissəsini doldurmaq; şagirdlərin anamnezini, şikayətlərini, keçirilmiş xəstəliklər haqqında, peyvəndlər haqqında  məlumatları  yazmaq ; antropometrik ölçüləri. bionümumələri  aparmaq;  görmə və eşitmə qabiliyyətlərinin itiliyini müəyyən etmək  və onların nəticələrini şagirdin tibb kartına yazmaq – forma 26; məktəb həkiminin sərəncamı ilə əlavə laborator müayinələrin keçirilməsi üçün  müalicə-profilaktik müəssisələrə- mütəxəssis-həkimlərlə məsləhət üçün, müalicə idmanın keçirilməsi üçün təyinat  vermək  və həmçinin onlrdan rəy almaq )  həyata keçirilməsində  həkimə köməklik göstərmək ;

-  tibbi  uçot-hesabat sənədləşməni aparmaq. Müəllimlərin nəzərinə,   mütəxəssis-həkimlərin məsləhətləri ilə ,  tibbi müayinələrin nəticələrini çatdırmaq   

-  səmərəli gün  və qidalanma  rejimin  təşkilinə , şagirdlərin  təlim və tərbiyənin   qiqiyenik şəraitinə nəzarət etmək (məktəb otaqlarının  gündəlik baxışını keçirmək ;siniflərin, dərs kabinetlərin, idman keçirilən   yerlərin,emalatxanaların sanitar vəziyyətinə; süni işıqlandırmanın vəziyyətinə, temperatur rejiminə , hava dəyişmənin təşkilinə,  tənəffüslərin və növbələr arasındakı fasilələrin müddətinə, sinifərdə   partaların( masaların)  və emelatxanada dəzgahların  və s. yerləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirərək) 

- sanitar-epidemiyaya  qarşı  rejiminə riayət olunmasına , yemək hazırlanması  texnoloqiyasına , qabların yuyulmasına  və həmçinin  ərzaqların  və hazır yeməklərin yararlılıq müddətinə sanitar tələblərin yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək   qida blokun işçilərinin,  irinli  xəstəliklərinin. yanıq və mikrozədələrin   olub-olmamasına  gündəlik baxışını keçirmək  ,   baxış nəticələrini xüsusi jurnalda qeyd etmək;  qida blokunun  işçilərinin  mütləq  tibbi müayinədən  keçmələrinə nəzarət etmək 

- şagirdlərin şəxsi qiqyena qaydalarının yerinə yetirilməsinə nəzarətin həyata keçirilməsi məqsədi ilə( kostüm, ayaqqabınnın  uyğunluğunu  və s. )  vaxtaşırı  idman dərslərinə baş çəkmək   ;   bədən tərbiyəsi ilə  məşqul olmaq üçün şagirdləri,  tibbi qruplara  bölüşdürülməsi haqqında və fiziki yükün  şagirdin  sağlamlıq vəziyyətinə uyğun olması haqqında həkimin sərəncamının  yerinə yetirilməsini  yoxlamaq , bədən tərbiyəsi dərsi zamanı şagirdlərin  ilk yorğunluq əlamətlərini aşkar etmək, bunun haqqında  müəllimi və həkimi xəbərdar etmək; dərsin sıxlığını müəyyən etmək.  

- zədələnmələrin ( o cümlədən idman)  profilaktikası, bütün zədə halların uçotu və  təhliliüzrə iş aparmaq ( həkimlə birgə) . 

- pedaqoji  işilərinə  partaların nişanlanması  və uşaqları partaların arxasında onların boyuna, görmə və eşitmə qabiliyyətlərinə uyğun otuzdurma  məsələləri üzrə  məsləhət vermək və gələcəkdə  onların düz otuzdurulmasına nəzarət etmək.

- təkrar müayinə və müalicəyə  ehtiyacı olan şagirdləri məktəb həkiminin yanına dəvət  etməyə, məktəblilərin  müalicə müəssisələrin  mütəxəssis-həkimlərin  yanına getmələrinə nəzarət etmək.  

- Tətlidən və  dərsdə  uzun müddət olmadıqları digər hallardan sonra ,  şagirdlərin  profilaktik müayinələrini təşkil etmək və keçirmək. 

-həkim müayinəsindən sonra və onun nəzarəti altında , əvvəlcədən valideynləri xəbərdar edərək, şagirdlərin  profilaktik    peyvəndlərini  vurmaq. onların uçotunu aparmaq və həmçinin xəstələnən şagirdlərin   uçotunu və təcrid edilməsini  keçirmək; keçici xəstələrlə təmasda olan uşaqların  müayinəsini, termometriyasını aparmaq,  hər bir keçici xəstləlik halı barəsində məktəbin həkiminə və direktoruna, uşaq poliklinikasına  və sanepidemstansiyaya  məlumat  vermək.

- şagirdlərin  politexnik ,  öz –özünə xidmət  təlimin keşçirilməsinə  nəzarət etmək   və həmçinin uzadılmış gün qruplarında  dərsdənkənar əlavə  məşqələlərin keçirtilməsinə nəzarət etmək 

- həkimlə birgə ambulator qəbul  keçirmək,  şagirdlərin qelmintlərin olub-olmamasına  müayinələrini təşkil etmək və həkimin  rəhbərliyi altında  deqelmintzasiyanı aparmaq. 

- təhsil müəssisəsənin personalının  mütləq tibbi profilaktik müayinələrin  vaxtında və tam keçməsinə nəzarəti həyata keçirmək. 

 - Şagirdlərlə sanitar dərnəklərində  məşqələlər keçirmək,  sinif və ümumməktəb  sanitar məntəqələrin   hazırlanmasını həyata keçirmək, sanitar məntəqələrin   yarışında iştirak etmək. 

- tibbi inventarın  və  dərmanların  və peyvənd materialının  uçotunu və saxlanılmasını aparmaq, onların vaxtında zənginləşməsinə nəzarət emək,  həkim kabinetin avadanlığının, tibbi  inventarın  və  dərmanların  salamat olmasına  görə məsuliyyət daşımaq.  

Tibb  bacısı  aşağıdakı  hüquqlara  malikdir: 

-  tədris  müəssisənin həkiminə və  rəhbərinə aşkar edilmiş  çatışmamazlıqlar haqqlnda  məlumat vermək ;

- sağlamlaşdırıcı düşərgələrə gedən  şagirdlərə keçirilmiş  keciçi xəstəliklər haqqında  və aparılmış peyvəndlər haqqında  arayışlar vermək  .

MƏKTƏBDƏ  SAĞLAMLIQ 

Məktəb bizim böyük Vətənimizin,   böyüməkdə olan sağlam  nəsin  tərbiyə  mərkəzidir. Məktəbin bütün sanitar- qiqiyenik   işi məktəbin ümumi iş planına daxil olmalıdır. Məktəbdə uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlığın müdafiəsi və möhkəmlənməsi üzrə  iş   məktəbin həkimi, direktoru  və bütün  pedaqoji  personal tərəfindən aparılmalıdır. 

Hər bir müəllim  məktəbdə  bütün praktiki sanitar-qiqiyenik tədbirlərin  və  ailədə uşaqların və yeniyetmələrin   qiqiyenik   tərbiyələri üzrə  və  pedaqoji prosesin məktəb qiqiyenasının  tələblərinə uyğun  təşkil olunmasının daimi. Hər bir müəllim    dərs keçirdiyi sinif otağının,dərs   vəsaitlərinin və  sinifn bütün avadanlığın  sanitar  vəziyyətinə nəzarət etməlidir; onun pedaqoji  işi keçdiyi bütün şəraitə nəzarət etməlidir. Lakin müəllim ancaq   sinifin sanitar vəziyyətinə nəzarət etməməlidir, o   sinif otaqların təmizliyinə, tənəffüs vaxtı onların havasının dəyişməsinə , şəxsi qiqiyenanın bütün tələblərinin yerinə yetirilməsinə  qarşı fəal  mübarizə aparmalıdır. 

Hər bir müəllimin  vacib  funksiyalarından biri    hər gün şagirdlərin n təmiz və  səliqəli  olmaqlarına və  şəxsi və ictimai qiqiyena tələblərinin yerinə yetirilməsinə  nəzarətdir. Bunlara nəzarət edərək, müəllim uşaq və yeniyetmələrə  onların bu sahədə olan çatışmamazlıqlarını göstərməlidir və onların aradan qaldırılması üzrə məsləhət verməlidir. 

Məktəbin  tibbi-sanitar  xidməti  məktəb həkiminin üzərinə qoyulur. Məktəb həkimi mıktəbin  orqanik işçisi  olmalıdır əv onun həyatında  fəal iştirak etməlidir.  Məktəb həkiminin vəzifə dairəsinə  daxildir: 

1) şagirdlərin sağlamlığının  qorunması və möhkəmləndirilməsi və  onların  düzgün fiziki inkişafının  təmin edilməsi;

2) şagirdlər arasında həm ümumi, həm keçici  xəstəliklərin erkən aşkar edilməsi  və qarşısı alınması ;

3)məktəbdə   sanitar-qiqiyenik şəraitin  yaradılması üzrə  və şagirdlərin  mədəni-qiqiyenik  bacarıqlarının  tərbiyəsi üzrə  həkim nəzarəti  və rəhbərliyi;

4) şagirdlərin, valideynlərin  və ictimai təşkilatların nümayəndələrinin  şagirdlərin sağlamlıqlarının möhkəmləndirilməsi və  müdafiəsi üzrə fəal  işə cəlb olunması və  müəllimlərin  və  valideynlərin məktəb qiqiyena sahəsində  bilik səviyyətlərinin artırılması 

Məktəb  həkimi  sistematik bütün şagirdlərin  dərin tibbi müayinəsini aparmalıdır ( ildə iki dəfədən az olmayaraq, xüsusi ilə də dərs ilin  əvvəlində). Gələcəkdə o  məktəb direktorunun  və ya  rayon xalq  təhsilin şöbəsinin və yerli poliklinikanın ( tibbi sahənin)  və ya  rayon  səhiyyə  şöbəsinin   köməyi  ilə , şagirdlərin sağlamlıqlarının  möhkəmlənməsi üzrə lazımı müalicə-profilaktik  tədbirləri  keçirir. 

Uşaqların və yeniyetmələrin  sağlamlıq vəziyyətlərinə nəzarət edərək, məktəb həkimi tibbi müayinə zamanı aşkar edilmiş  zəiflənmiş uşaqları xüsusi uçota götürür, onların müayinə və  müalicə sistemini müvafiq  mütəxəssislərlə müəyyən edərək. Bununla belə  məktəb  həkimi müəllimlərə bu cür uşaq və yeniyetmələrlə necə rəftar etmək lazım  olduğu haqqında , hansı  qiqiyenik və pedaqoji  təsir metodları  onların barəsində  yerinə yetirmək lazım olduğu haqqında tapşırıqlar verir. Məktəb həkimi eyni tapşırıqları valideynlərə verir. 

 Deyilənlərdən başğa, məktəb  həkimi tibb bacısının və müəllimlərin köməyi ilə , müxtəlif  yoluxucu  xəstəliklərə şübhəli  uşaq və yeniyetmələri aşkar etmək məqsədi ilə , şagirdlərin  sistematik profilaktik  müayinəsini keçirir və onları müalicə üçün müvafiq müalicə müəssisələrinə göndərir. Məktəb həkimi həmçinin şagirdlər arasında yoluxucu xəstəliklərin qarşısını almaq üçün,  profilaktik və edipemiyaya qarşı  tədbirlərin keçirilməsini; qoruyucu peyvəndlər , xəstələrin və onlarla təmasda olanların dəqiq və vaxtında keçirilmiş uçotunu ; təmasda olan uşaq və yeniyetmələrin üzərində  nəzarəti , dezinfeksiyanı,xəbərdarlığı, şagirdlərin dərsə gəlməmək səbəbinin  aydınlaşdırmağını və s. təşkil edir.Uşaq poliklinikasının köməyi ilə,  məktəb  həkimi  tibb bacısı ilə birgə şagirdlər arasında müalicə-profilaktik  tədbirləri  təşkil  edir  və  keçirir( malyariya xəstələrinin  residivə qarşı müalicəsi, kütləvi deqelminizasiyanı,  ağız  boşluğun sanasiyası və s. ) Bununla bərabər, məktəb həkimi şagirdlərə xüsusi poliklinik şəraiti tələb etməyən   müalicə  köməkliyini  göstərir, sonra isə təxirəsalınmaz  tibbi  yardım  göstərir. 

 Məktəb  həkimi  şagirdlərin fiziki  tərbiyəsinə  nəzarəti  həyata  keçirir. Bununla əlaqədar  o bədən  tərbiyəsi və idman dərslərində  və  yarışlarında iştirak etməlidir  və  həmçinin  uşaqların və yeniyetmələrin ailədə  bərkimənin təbliğatını aparmalıdır. Məktəb  həkimi  idman müəllimi ilə birgə uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlıq  və fiziki inkişafları vəziyyətlərinin haqqında məlumatları  rəhbər tutaraq, onların bədən tərbiyəsi qruplarına bölünməsini aparır ( əsas, güclü və zəif).  

Şagirdlərin dərslərə reaksiyasını nəzərə almaqla,  zəifləmiş və təshih qimnastikaya  ehtiyacı olan uşaqlar  qrupuna   xüsusi tibbi nəzarət  edilir.

Məktəb həkimi müəllimlərə təlim və tərbiyə işinin  qiqiyenası məsələləri üzrə  məsləhətlər verir və onlarla birlikdə ayrı-ayrı uşaqlar üçün  xüsusi gün rejimini  müəyyən edir. 

Məktəb həkiminin pedaqoji prosesin qiqyenasında xüsusi rolu var. O, təlim-tərbiyə  işinə həkim nəzarətini həyata keçirir. Məktəb həkimi dərslərə, keçmə imtahanlarına və sınaqlara  gedir  və həmçinin məktəbdənkənar məşqələlərə daxil olur ki, onların keçirilməsinin qiqiyenik şəraitlərinə nəzarət etsin.  Məktəb direktoru ilə birlikdə, məktəb həkimi məktəbin rejimini işləyir və  dərs hissəsinin müdiri dərslərin cədvəlini işləyən zaman  iştirak edir. 

Məktəb həkimi  şəxsən və tibb bacısı vasitəsi ilə  məktəbin, internat  məktəbinin, məktəbin torpaq sahəsinin sanitar vəziyyətinə və  abadlığına  və uşaq və yeniyetmələrin  yeməyinə  nəzarət edir. O həmçinin məktəb partaların nişanlamasını  yoxlayır və  uşaqların məktəb qiqiyenasının tələblərinə uyğun partalara yerləşdirilməsini təşkil edir  və həmçinin  şagirdlərin düz qamətinə  nəzarət edir. 

Uşaq və yeniyetmələrin ailədə məişətinin  təşkili  istiqamətində məktəb həkimin  işi çox əhəmiyyətlidir. Məktəb həkimi məktəbin direktoru və müəllimləri ilə birgə,  uşaq və yeniyetmələrin  valideynləri ilə ev rejiminin və asudə vaxtlarının qiqiyenik  təşkili üzrə  iş planını  işləyir  və həmçinin  məktəbin valideyn aktivi ilə  iş planını  işləyir. 

Məktəb həkimi  məktəbin pedaqoji şürasının tərkibinə  həlledici səs hüququ ilə daxildir   və  onun iclaslarında iştirak edir, orada məktəbin  sanitar-qiqiyenik işinin  və sağlamlaşdırıcı tədbirlər planın müzakirəsini və həmçinin  həm uşaq və yeniyetmələrin  sağlamlığının  vəziyyəti  və müdafiəsi haqqında hesabatları  məruzə edərək. Məktəb  həkimi   bununla  məhdudlaşmır;  o ümumpedaqoji  məsələlərin müzakirəsində iştirak  etməlidir(yeni dərs ilinə hazırlıq, məktəbin rejimi, pedaqoji  təbliğat,  keçici sınaqlar və imtahanlar və s.). Məktəbdə sanitar-qiqiyenik işinin və sağlamlaşdırıcı tədbirlərin  planının məktəb həkimi  məktəbin direktoru ilə birgə tərtib edir.

Məktəb  həkimin  üzərinə məktəbin nəzdində olan uşaq meydançasının və istirahət düşərgəsinin həkim xidməti vəzifəsi qoyulur.  

Məktəb  həkimi , müvafq tibbi tapşırıqlar mövcud   olan zaman, ayrı-ayrı uşaqları  dərslərdən  və həmçinin keçirici sınaqlardan  (məktəbin direktoru  ilə  razılaşma  əsasında) müvəqqəti azad etmək hüququna malikdir. 

Bütün tibbi-sanitar və müalicə-profilaktika işinin aparılması üçün orta məktəbdə  , məktəbin direktoru tərəfindən onun üçün dailmi yer ayrılan  xüsusi həkim kabineti var. Bütün  işini  məktəb  həkimi  pedaqoji kollektivlə razılaşdırılmış halda aparır və   məktəb  aktivini   və  bütün mütəşəkkil  ictimaiyyətini ( valideyn komitəsi, valideyn iclasları və həmkarlar təşkilatı və s.) fəal əməkdaşlığa cəlb edir. 

Məktəb  həkiminin üzərinə qoyulmuş bütün  məsələlərin və  öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün ona kömək etmək üçün,  onun bilavasitə rəhbərliyi altında işləyən  tibb bacısı  təyin edilir.  Məktəbdə həkim olmayan zaman, tibb bacısı cari tibbi-sanitar işini aparır. 

Xüsusi  məktəb həkimi olmayan məktəblərdə , onların  tibbi-sanitar  xidmətləri  poliklinikaların , kənd  tibbi sahələrin  və xəstəxanaların həkimləri  tərəfindən  yerinə  yetirilir. 

Məktəb direktorunun ( müdirinin) şagirdlərin sağlamlıqlarının möhkəmlənməsi və müdafiəsi  üzrə  işində  rolu xüsusən əhəmiyyətlidir.  Məktəb direktoru tam məsuliyyətlə məktəb binasının və torpaq sahəsinin sanitar vəziyyətinə görə, uşaq və yeniyetmələrin  şəxsi qiqiyenasına və  məktəbdə sanitar-qiqiyenik tədbirlərin  və rejimin keçirilməsinə görə  və həmçinin  uşaqların,  bütövlükdə tərbiyəsinin ayrılmaz orqanik  hissəsi kimi, fiziki vəziyyətinə görə, cavab verir. Məktəb  direktoruş agirdlərin fiziki  inkişafın səviyyəsini və sağlamlıq  vəziyyətini  izləməlidir. O, məktəb  həkiminin və müəllimlərinin,  onların üzərinə bu barədə qoyuludları bütün sanitar-qiqiyenik  öhdəliklərin  vaxtında və  düzgün yerinə  yetirilməsini və həmçinin məktəbdə bütün sanitar-qiqiyenik tədbirlərin  keçirilməsini təmin etməlidir. Məktəb direktoru, iş həkiminin təqvim planına əsasən  xüsusi saatlarda , şagirdlərin məktəb həkiminə göndərilməsini təmin edir. Məktəb direktorları ( müdirləri), məktəbə  qəbul olanla söhbət yolu ilə , onun haqqında lazımı məlumatları əldə etməlidirlər  ( inkişaf  səviyyəsi, sağlamlıq vəziyyəti və s.) 

Məktəblərdə və digər uşaq müssisələrində sanitar-qiqiyenik  tədbirlərin  keçirilməsinə nəzarət  səhiyyə orqanları tərəfindən həyata keçirilir

Həkimləri məktəbə getməyə necə məcbur etmək olar? 

Konsepsiyada  internaturada və ordinaturada “ məktəb-məktəbəqədər   təbabət”  ixtisaslaşmasının  daxil edilməsi  məsləhət görülür.Məsələ ondadır ki, hal-hazırda  təhsil  müəssisələri ancaq 49,3%   pediatrlarla komplektləşdirilib. Bu  ancaq 25 min insan  sayı olan yaşayış məntəqələr üzrə məlumatlardır, az komplektli kənd məktəblərində  oxuyan 6 milyon   şagird isə , praktiki olaraq, bu növ tibbi yardımdan məhrumdurlar. Məktəb həkimləri  iki dəfəf-üş dəfə yükləmə ilə işləməyə məcburdular, baxmayaraq ki, yeni normativlər üzrə hər bir həkimin payına 800 –dən çox  şagird  düşməməlidir. “ Uşaq və  yeniyetmələrin  qiqiyenası : tarix  və  müasirlik” Ümumrusiya elmi-praktiki konfransında səsləndirilmiş,  mütəxəssislərin məlumatlarına görə, mosva məktəblərində bir həkimin  payına çox vaxt  1200 nəfər adam düşür, ayrı-ayrı  məktəblərdə  isə  tibbi personal  ümumiyyətlə yoxdur. Məktəb pediatriyasında vakansiyaların sayı 27 min liə qiymətləndirilir. Baxmayaraq ki, hər il rusiya ali tibb məktəbləri  4,5 min diplomlu həkim-pediatr buraxırlar, onlar məktəbə işləməyə getməyə tələsmirlər , sadəcə işləmirlər. —  Ali məktəbdə təlim, ilk növbədə , xəstə  uşaqların  klinikasının,diaqnostikasının, müalicə və reabilitasiya  metodların  öyrənilməsində  qurulub, lakin  məktəbdə iş daha çox profilaktikaya istiqamətlənib. 

Diplomlu pediatrların  təhsil müəssisəsinə işləməyə getmək üçün motivasiyaları yoxdur: onlar  məhz  müalicə  fəaliyyətinin  praktiki  bacarıqlarını  itirirlər.Üstəlik, məktəbdə  əmək haqqı çox yaxşı  deyil , karyera  yüksəlişi perspektivi  yoxdur. Bunların hamısı iş yerinin seçimi zamanı  əhəmiyyət  daşıyır—məktəb  təbabətin inkişaf konsepsiyasının  müəlliflərindən biri ,  Rusiya  məktəb  və universitet  təbabət və sağlamlıq   cəmiyyətinin Kvalifikasiya artımı   Komissiyanın  sədri , I.M.Seçenov  adına  MTA uşaq və yeniyetmələrin qiqiyena  kafedrasının dosenti Nataliya Yamşikova danışır. Çiıxılmaz  vəziyyət. 

Konsepsiyanın ideyalarından biri  bu gün , məktəbdə  işləmək   üçün  , tam oxumağa yerləri olmayan , tibb bacıları şöbəsində  diplomdan  sonrakı  kaferdasını açmaqdan ibarətdir . Çünki məktəbdə, orta xüsusi müəssisələrdə   və uşaq baxçalarında  artıq işləyən və ya  işləməyə  hazırlaşanların heç də hamısı ( şərti olaraq, konsdepsiyada bunların hamısı “ məktəb təbabəti” adlanır). –diplomlu pediatrdır. Amma, məktəb kabinetlərin lizensləşdirilmə tələblərinə  əsasən, ancaq onların məktəb həkimi ştat vəzifəsini icra edə  biləcklərinə baxmayaraq, məktəb  həkimlərinin  əksər  hissəsi , pediatr  sertifikatına malik olmadıqları zaman,  bu işə  terapiya, nevrologiya, ftiziatriya , cərrahiyyə  və s. kimi , digər  tebbi ixtisaslardan  gəliblər.   

Digər tərəfdən, profilaktika üzrə bir sıra tələb  olunmamış  mütəxəssis var-  tibbi-profilaktik fakultələrin məzunları. Onların hazırlıq səviyyələri  pediatrların hazırlıq səviyyələrindən   heç nədə  dala qalmamağına baxmayaraq, onlara məktəb həkimi işləmək qadağandır. TPF   və pediatriya  fakultəsinin  dərs proqramları 90% üst-üstə düşür, uşaq və yeniyetmələrin  qiqiyenası üzrə, uşaq infeksiyaları və epidemiloqiyası  üzrə  dərs saatlarının sayı  birincilərdə daha çoxdur , lakin  tibbi profilaktika fakultəsinin məzunlarını , pediatriya üzrə kifayət qədər bazaları olmadığına görə, “yaramaz hesab edirlər”.Qosstandartın  tibbi-profilaktik fakultəsinin məzunları üçün ziddiyyatlı fikirləri bunun üçün əsasdır.Onların əsasında, ““tibbi-profilaktik işi “ixtisası üzrə  həkim-məzunun,  xəstələrin  bilavasitə müalicəsi ilə bağlı olmayan  həkim vəzifələrini  tutmaq hüququ var. ”Lakin elə burada, bir paraqraf aşağıda , oxumaq olar ki, “...TPF  məzunun ali məktəb hazırlığının  son məqsədləri ( sanitar-epidemioloji xidmətin  təşkili və idarəedilməsi ilə yanaşı),   xəstəliklərin və  patoloji vəziyyətlərin  diaqnostika və  müalicəsidir”.  Burada məntiq azdır, lakin tibbi-profilaktik  fakultəsinin  məzunlarını  məktəb  həkimi işinə götürmək qadağandır. 

Məktəb həkimlərinə hansı fənnlərini “ daha yaxşı öyrənmək” lazımdır? — Əgər məktəblərdə işləyən mütəxəssislərin hazırlıqların çatışmamazlıqlarını  obyektiv təhlil etsək, onların hamısı uşaq və yeniyetmələrin profilaktikası və  qiqiyenası üzrə və uşaq yaşının fiziologiyası üzrə  biliklərin olmamasına gətirir. Bununla belə, əgər  həkim məktəbdə bir neçə il  terapevt işləyibsə, o yenə  də  sertifikat  almayacaq, çünki onun  pediatriya üzrə ilkin  ixtisaslaşması  yoxduir. Pediatriya kafedralarında yenidən hazırlığı olmadan, “ pediatriya”  ixtisası  üzrə internaturanı  keçməyən həkimlər,  əgər onlar təhsil müəssisəsində 10 ildən artıq işləməyiblərsə, belə sertifikatı  ala  bilmirlər- Natalya Yamşikova sertifikatlaşma ilə  çətinlikləri  izah edir.  

Mütəxəssislər  kədərlənirlər ki, demək  olar  ki,  bütün  məktəb  həkimlərin  profilaktika  sahəsində  kifayət  qədər  bilikləri yoxdur  ,  baxmayaraq ki, məhz  profilaktika   onların iş həcminin 90%  qədər təşkil  edir. Fizioligiya və psixofiziologiya üzrə  baza  biliklərindən  başqa, məktəb  həkimin   həmçinin kommunal qiqiyena, otaqların planlaşdırılması  və mikroiqlim şəraiti  üzrə, su təchizatı və  qida qiiqyenası üzrə hazırlığı olmalıdır, o cümlədən də ona görə ki ,  müasir  ümumtəhsil müəssisələrində, həzm orqanları tərəfindən yaranmış , atopik dermatitlərdən əziyyət çəkən  çox sayda allerqik-uşaqlar var. Bu həm də ümumtəhsil müəssisələrinə  həm cərrah, həm mamacalıq hazırlığı ilə  düşən tibb bacıları üçün də aktualdır, hansılar  ki  müəyyən müddət böyüklər üçün stasionarda işləyiblər. Əlbəttə,  belə  bilik və  bacarıq  dəsti  , ümumtəhsil müəssisəsində işin profilaktik istiqamətliliyinə çox uyğun deyil, lakin güclü kard aclığından seçim yoxdur,  həm də bir çox tibb  məktəblərində  pediatrik  kafedraları sadəcə  yoxdur. 

İtirilən  növ 

Konsepsiyada  təklif olunan  — məktəb  təbabətinin  vəziyyətini daha davamlı etməyə imkan verən  tədbirlərin ancaq  bir  hissəsidir. Hələ ki kadr çatışmamazlığın və məktəbdə işləyən həkimlərin  kifayət qədər hazırlıq səviyyətlərin  mənfi  nəticələrini  polilinik pediatriya  biraz əvəz edir, lakin o məktəb təbabətini tamamilə əvəz edə bilmir.

Çünki   OMS proqramların  çərçivəsində  profilaktik  xidmətlər terapevtik və reabilitasiya tədbirlədən 1,5-2 dəfə az qiymətləndirilir – RTEA  ictmai sağlamlıq ETİ-nin  baş elmi əməkdaşı Leonid Çiçerin bəhs edir. Sahə  həkimləri  məktəb  həkimlərini  və uşaq bağçaların həkimlərini əvəz edə  bilməzlər. Onların funksiyaları müxtəlifdir  və əvəz olunmur. İndiyə qədər biz hələ ki  əks  tendensiyanı  izləyirik. Məktəb həkimlərinin sayı sürətlə azalır. Bu peşə nüfuzlu deyil, populyar deyil  və  maaşı  azdır. Bu o demək  deyil  ki, o tezliklə tam itəcək? O zaman russiyaların cavan nəslinin sağlamlığına kim cavab verəcək?  

  Sahə  pediatrların  məqsədi , ilk növbədə sağlamlaşdırmaq  yox, müalicə etməkdir, üstəlik  profilaktika  -onların yaxşı  bildiyi iş deyil  və  onun maaş haqqı çox azdır. Həkimlərin özləri etiraf edilrər ki, profilaktika  onlara sərf etmir. 

Uşaq   o cümlədən ixtisaslaşdırılmış,   təhsil  müəssisələrində  tibbi  məntəqələrin yəşkilinə tələblər 

  Məktəbəqədər  təhsil  müəssisələrində (MTM), məktəblərdə, internat -  məktəblərdə tibbi  fəaliyyətinin  əsas   məqsədləri –uşaqların  sağlamlıqlarının müdafiəsi və möhkəmləndirilməsidir. MTM və məktəblərdə  tibbi  təminatı .  müəssisənin öz  ştatında olan  tibbi  personal  və  ya  uşaq  müəssisəsinin xidmət  ərazisində yerləşdiyi  mülaicə-profilaktik müəssisənin mütəxəssisləri ( müqavilə ilə)  yerinə yetirə bilər. 

”Ayrı-ayrı   fəaliyyət  növlərinin   lisenzləşdirilməsi  haqqında”  08.08.2001-ci il  tarixli  128-ФЗ № -li   Federal  Qanuna əsasən, tibbi  fəaliyyət, o cümlədən təhsil  müəssisələrində, lisenziləşdirilməlidir. Lisenziya  verilməsinin  mütləq  şərti -  sanitar-epidemioloji qayda və normativlərə  uyğunluğu  haqqında sanitar epidem rəylərinin  olmasıdır.  

Təhsil  müəssisələrin  tibbi  məntəqələrinə  sanitar epidem rəylərinin  verilməsi zamanı, Buryatiya   Respubikası üzrə Rospotrebnadzor İdarəsi güvvədə  olan sanitar qanunvericiliyini rəhbər tutur. Tibbi  yardımın göstərilməsi üçün otaqların arxitektur-plan  həllinə, tərkibinə, sahəsinə, daxili  işləməsinə tələbləri  aşağıdakı normativ  sənədlər nizamlayır  :

“Məktəbəqədər  təhsil  müəssisələrinin  məktəblərində  iş rejiminin   quruluşuna,  mahiyyətinə və  təşkilinəsanitar-epidemioloji  tələblər”  SanPiN  2.4.1.1249-03 

  “ Ümumtəhsil müəssisələrində təlim şəraitinə  qiqiyenik tələblər (əlavələr  və  dəyişiliklərlə ) ”  SanPiN2.4.2.1178-02  

 “ Xəstəxanaların, doğğum evlərin və digər  müalicə stasionarların  yerləşməsinə ;təchiz edilməsinə  və istismarına  qiqiyenik tələblər (əlavələr  və  dəyişiliklərlə ) ”  SanPiN 2.1.3.1375-03

” Yetim  uşaqları üçün və  valideyn  himayəsi olmayan uşaqlar üçün uşaq evlərində və internat-məktəblərində  iş rejiminin   quruluşuna,  mahiyyətinə və  təşkilinə qiqiyenik tələblər”  SP2.4.990-00

Fiziki və əqli inkişafda çatışmamazlıqları olan uşaqlar üçün  xüsusi ümumtəhsil  internat-məktəblərin  quruluşunun, təchiz edilməsinin, saxlanılmasının  sanitar qaydaları № 4076-86 от 06.03.1986 və digərləri

Otaqların  tərkibi və sahələri .

Tibbi  təyinatlı yerlərin  arxitektur-planlı həlli tibbi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi  üçün, sanitar-qiqiyenik. eridemiyaya qarşı  rejiminin  riayət olunması üçün  və həmçinin  tibb işçilərinin optimal iş şəraitlərinin  yaradılması üçün  lazımı şərait yaratmalıdır. Otaqların strukturu və  planı  və ya  təmiz və  çirkli tavanların onların çarpazlaşması  mümkünlüyünü istisna etməlidir. Sanitar qaydaların tələbləri  həm eyni tip üzrə tikilmiş müəssisələrə , həm  köməkçi otaqlarda  yerləşdirilmiş müəssisələtə aiddir.

Eyni layihə üzrə tikilmiş  uşaq məktəbəqədər müəssisələrində  aşağıdakı tibb otaqları olmalıdır: :

-pediatr kabineti ( otağı)  (sahəsi  12 kv. m. ),

- prosedur  otağı  (sahəsi 8 kv.m. ),

- MÜM  tutumundan asılı olaraq, qəbul otağından ( sahəsi 4 kv. m-dən  6 kv. m. qədər ), palatadan( sahəsi 4 kv. m-dən  12  kv. m. qədər )   və dezinfeksiya vasitələrinin  hazırlanması üçün yer ilə sanitar qovşağı (sahəsi  6 kv. m. ).

Həkim otağının  dəhlizdən sərbəst  girişi olmalıdır və o,   iki infeksiya xəstəsi üçün az olmayan xəstələr üçün  layihələndirilən, izolyator palatası ilə   yanaşı  yerləşməlidir. İzolyatora  qəbul otağı, palatalar və sanitar qovşağı  daxildir. İzolyatorun palataları  ancaq təcrid edilmiş  yerlərdə  yerləşdirirlər. Həkim otağını və ya  prosedur kabinetini izolyator kimi istifadə etmək  qadağandır. Kifayət qədər sahə olanda, MÜM tibb  blokunda , SanPin 2.4.1.1249-03( Əlavə 17) rəhbər tutaraq,  fizioterapevt  otağı  qururlar. 

Köhnə layihələr üzrə tikilmiş və  ya  köməkçi otaqlarda yerləşdirilmiş  uşaq məktəbəqədər müəssisələrində . tinbbi otaqdan və  təcridxanadan təşkil olunan  tibb məntəqəsinin  qurulması  yolveriləndir. 

Eyni  layihə üzrə tikilmiş ümumtəhsil müəssisəsnə  aşağıdakı otaqlar  daxil olunmalıdır:

- həkim otağı   (sahəsi  14 kv.m.aşağı  olmamalıdır.);

- stomatoloqun  otağı ( sahəsi 12  kv.m.);

- prosedur otağı (sahəsi 14 kv.m.);

- psixoloq  otağı  (sahəsi 10 kv.m.).

 Tibb  məntəqəsinin nəzdində  ayrı sanitar qovşağı  tikmək lazımdır. 

Köməkçi otaqlarda  yerləşən  tibb  məntəqəsinin tərkibinə həkim otağı  və prosedur otağı  daxil olmalıdır. 

Ixtisaslaşdırılmış ümumtəhsil müəssisələrinə tələblər: 

Ixtisaslaşdırılmış məktəbəqədər  təhsil müəssisələrində (görmə, eşitmə, qamət pozuntusu olan,  nevroloji  patoloqiyası  və s uşaqlar üçün korreksiya MTM), QEYD edilmiş otaqlqrdan  əlavə, müəssisinın ixtisas  istiqamətindən  asılı olaraq, həkim-müətxəssis otaqları  da yerləşdirirlər (oftalmoloq, nevropatoloq, cərrah-travmatoloq və s.).

Xüsusi  ümumtəhsil   internat-məktəblərdə  tibb məntəqəsi  ancaq sağlamlaşdırıcı-profilaktik tədbirlərin təşkili   üçün  deyil, həmçinin müalicəvi korreksiya-bərpa işinin həyata keçirilməsi üçün  də  nəzərdə tutulub, bu  da  geniş otaq tərkibini tələb edir( müəssisinın ixtisas  istiqamətinə uyğun). Bundan əlavə, əsas defektlə yanaşı gedən  xəstəliklərin  müxtəlifliyini  nəzərə alaraq, internat-məktəblərində  ümumi tipli  internat-məktəbləri ndə ilə müqayisədə b ir sıra əlavə tibb otaqlarını  və xüsusi avadanlıq  da  nəzərə almaq  lazımdır( 06.3.1986-cı il tarixli 4076-86 № -li Sanitar qaydalarına əlavə).:

1 .Bütün   xüsusi  ümumtəhsil   internat-məktəblərində  :

- bütün tələbələr üçün  işiqla müalicə ilə fizioterapevtik otağı və görmə qabiliyyətinin və  dayaq-hərəkət aparatın pozuntusu olan tələbələr üçün isə-su ilə müalicə  otağı  ;

müalicəvi fiziki tərbiyə otağı və ya zalı;  

- loqoped otağı.;

2. dayaq-hərəkət aparat  zədəsi olan  uşaqlar üçün nternat-məktələrdə:  

- MBT, nevropatoloq, ortoped, protezləşdimə  həkim otağı, 

- qips  otağı;

-  protezlərin  və ayaqqabı təmir emalatxanası  

- əmək  terapiyası, parafinlə müalicə, ozokerit- və hidroterapia otaqları  ;

3. əqli cəhətdən geridə qalan uşaqlar üçün internat-məktəblərində- psixiatr otağı  ;

4.eşitmə  qabiliyyətində  pozuntusu  olan   şagirdlər  üçün, nitq pozuntusu olan uşaqlar   üçün- audiometrik kabina  ilə otolarinqoloq otağı və  eşitmə qabiliyyətinin  inkişafı və tələffüzün formalaşdırılması üzrə fərdi iş üçün otaq.    

5. görmə qabiliyyətində  pozuntusu olan  şagirdlər  üçün   internat-məktəblərində- oftalmoloqiya otağı, qalan görmə qabiliyyətinin  inkişafı, qorunması və korreksiyasının  optik vasitələr kabineti.

Su təchizatı və işıqlandırma .

Bütün  tibb  otaqlarında  isti və  soyuq su  çəkmə ilə, qarışdırıcı  cihazla  təchiz edilmiş  əlüzyuyanlar  olmalıdır.

Tibbi alətlər istifadə olunan stomatoloq otağında və  digər otaqlarda bir neçə dəfə istifadə olunan  alətlərin təmizlənməsi üçün əlavə əl-üzyuyan  qurmaq lazımdır. 

Əlüzyuyanların və ya  istismarı divar  və  arakəsmələrin mümkün  nəmlənməsi ilə bağlı  avadanlığın qurulma yerlərində , onların   işlənməsini   şirələnmiş plitə   və ya digər  nəmliyə  davamlı materiallarla,   döşəmədən 1,6 m hündürlükdə   və  avadanlıqdan   və cihazlardan,  hər tərəfdən 20 sm  artıq  endə  həyata keçirmək lazımdır.    

   Təhsil müəssisələrin  tibb otaqların təbii  işıqlandırması olmalıdır.  Süni işıqlandırma( ümumi və yerli), işıq mənbəyi, lampa növü  sənədlərə uyğun qəbul olunmalıdır. Uşaq  müayinəsi  üçün həkim  otağında  qurulmuş divar və ya əldə aparılan çıraqlar  ola bilər.   Tibb otaqların havasının zərərsizləşdirilməsi üçün, müəyyən  olunmuş qaydada  istifadəsinə  icazə verilmiş  şüalandırıcılarla , ultrabənövşəyi  bakteresid  şüa  istifadə  edilir.

Otaqların  daxili  işlənməsi. 

Daxili  işlənmə üçün materiallar,   müalicəvi-profilaktik müəssisələrdə  istifadəsinə müəyyən  olunmuş qaydada  icazə verilmiş   materiallar olmalıdır  və onlar tibbi otaqların  funksional təyinatına  uyğun istifadə olunmalıdır. Divarların, döşəmələrin, tavanın səthləri- hamar, nəm təmizlik  üçün asan  olmalıdır və  yuyucu və dezinfeksiya  vasitələrin  təsirinə davamlı olmalıdır. Prosedur, peyvənd  kabinetlərində   və nəm iş  rejimi olan digər  otaqlarda  divarları,  bütün  hündürlüyə   şirələnmiş  plitə  və ya  digər nəmliyə davamlı materiallarla  üzləmək lazımdır. Tibbi təyinatlı otaqların  daxili işlənməsi üçün  divar kağızlarını, DSP panellərini istifadə etmək yolverilmədir. 

Döşəmənin üzlənməsi üçün  su keçirməyən materialları istifadə etmək lazımdır.. Müalicə müəssisələrində  döşəmənin  üzü hamar , defektsiz- deşiksiz, çatsız və s. olmalıdır, təməlinə sıx  vurulmuş  olmalıdır, yuyucu və dezinfeksiya  vasitələrin  təsirinə davamlı olmalıdır. linoleum  üzləmələrindən istifadə zamanı- divarların yanında linoleumun kənarlarını, divar və döşəmə  arasında  sıx  bərkidilmiş    plintusların  altına  gətirirlər. 

Asma tavanın istifadəsi yolveriləndir. Bu zaman  belə tavanların  materialları  səthin qermetikliyini, hamarlığını və  onların nəm  təmizlənməsini və dezinfeksiysını  təmin etməlidir. Nəm rejimlə  otaqlarda tavanları suya davamlı rənglərə boyayırlar v və ya   nəmliyə davamlı  materiallardan  edirlər. 

Tibbi otaqlarda istifadə  edilən  mebel hamar olmalıdır.  Onu yuyucu və dezinfeksiya  və medikamentoz  vasitələrin  təsirinə davamlı materiallardan hazırlayırlar.