Yeni orfoepiya lüğəti niyə ləngiyir? -AÇIQLAMA
Azərbaycanın yeni orfoqrafiya lüğəti hazırlandıqdan sonra sözlərin düzgün tələffüz formasını göstərən yeni orfoepiya lüğətinin tərtib olunması da nəzərdə tutulur.
Aztəhsil.com xəbər verir ki, bunu AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri, Dövlət Dil Komissiyasının üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor İsmayıl Məmmədli deyib.
Onun sözlərinə görə, orfoepiya lüğətinin hazırlanması üçün ilk olaraq prinsiplər müəyyənləşdirilməlidir.
İ.Məmmədli əlavə edib ki, yeni orfoepiya lüğətinin hazırlanması ilə bağlı əsas mübahisəli məsələlərdən biri bəzi sözlərin düzgün tələffüz formasının iki variantlı olmasıdır: "Bəzi sözlərin iki variantlı tələffüz olunması mübahisə doğurur. Yəni sözün sonunda gələn "k” səsi " x’ ”, yoxsa "y” kimi deyilməlidir? Məsələn, "gözəllik” sözü "gözəllix’ ” kimi tələffüz edildikdə oradakı "x’” səsi deyil, "y"-ya yaxın olandır. Bəzi şivələrdə həmin səs "y”, bəzi şivələrdə isə "x’ ” kimi səslənir. "Mələk", "külək", "ürək", "çörək" sözlərindəki sonuncu "k” səsi Bakıda, eləcə də şimal zonasında "y” kimi, amma Qarabağ zonasında "mələx’", "ürəx’", "çörəx’" və s. kimi tələffüz edilir. Yeni lüğətin ləngimə səbəbi də elə bu iki variantlıqdır. Ona görə də bu məsələ mübahisəlidir. Bir qrup deyir ki, bu variant, başqa bir qrup deyir ki, digər variant düzgündür. Mütəxəssislər bunu razılaşdırmalıdırlar. Akademik Məmmədağa Şirəliyev "kömək", "ürək", "fələk" və s. kimi sözlərdə sonda "y” olmasını irəli sürüb. Amma akademik Əbdüləzəl Dəmirçizadə isə "x’ -yə üstünlük verirdi”.
İ.Məmmədli qeyd edib ki, sonuncu "Orfoepiya sözlüyü” 1983-cü ildə ümumxalq Azərbaycan dilinə əsaslanaraq hazırlanıb: "Həmin lüğətdə belə iki variantlı sözlərin hər iki tələffüz forması düzgün forma kimi göstərilib. İndi çap edilən məktəbli lüğətlərində də bu sözlər iki variantlı göstərilməli idi. Lakin hazırda məktəblərdə istifadə edilən belə lüğətlər kommersiya məqsədilə hazırlanıb və burada iki variantlılıq prinsipi gözlənilməyib”.
Professor əlavə edib ki, düzgün tələffüz forması iki variantlı göstərilən sözlərdən hansı variantın seçilməsi zamanı Azərbaycan xalqının daha çox hansı varianta üstünlük verdiyi, ziyalıların nitqində necə işlənildiyi müəyyənləşdirilməlidir.
Onun sözlərinə görə, yeni orfoepiya lüğəti hazırlanarkən bu fərqliliklər mütləq nəzərə alınacaq.
"Problemlərin aradan qaldırılması üçün mükəmməl Orfoepiya lüğətinə ehtiyac var"- MÜTƏXƏSSİS
Azərbaycanda bəzi sözlərin yazılışı dəyişdirilir- TƏKLİF
Yeni orfoqrafiya lüğətinin tərtib olunması prinsiplərini Nazirlər Kabineti təsdiqləyəcək
Akademik Möhsün Nağısoylu: Orfoqrafiya lüğətinin akademik nəşrini Dilçilik İnstitutu hazırlamalıdır
İsa Həbibbəyli: AMEA-nın hazırladığı orfoqrafiya qaydaları ictimaiyyətin müzakirəsinə verilsin
Yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması istiqamətində iş aparılır
AMEA-da yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması haqda qərar qəbul edilib
Yeni orfoqrafiya lüğətinin istifadə vaxtı məlum oldu
Orfoqrafiya lüğətində ediləcək bəzi dəyişikliklər AÇIQLANIB
"Azərbaycan dilinin işlək orfoqrafiya sözlüyü" nəşr olundu
Dilçi alimdən tənqidçiyə “dullama” - CAVABI
Azərbaycan dilinin yeni orfoqrafiya qaydaları hazırlanıb
Terminologiya Komissiyası: “Yeni sözlərlə bağlı təkliflər var”
“Hər hansı sözü əvəzləyib işlətmək üçün hoqqabazlıq etmək düzgün deyil”- Musa Yaqub
Dil qaydasını pozanlar cərimələnəcək - Qanun hazırlanır
YAZI QAYDALARIMIZIN KİTABİ-MÜQƏDDƏSİ – ORFOQRAFİYA LÜĞƏTİ
Yad sözlərə düşmən münasibət bəsləməyin!- EKSPERT
Professor: “Ən yeni Azərbaycan dili”nin qrammatikası yazılmalıdır
Smartfonlar uşaqlarda nitq gecikmələrinə səbəb olur
Sayalı Sadıqova: “Mouse”a “bələdçi” deməyi informatika mütəxəssisləri təklif edib”
“Adapter” və “zaryadka”nın Azərbaycan dilində qarşılığı müəyyənləşdi
DİQQƏT! İşə qəbulda dövlət dilindən imtahan götürülməsi təklif edilir
Rotasizm - Dili düzgün saxlamaq bacarığını formalaşdırmaq üçün...
Orta məktəb dərsliyindəki vulqarizm: "İtil burdan küçük"