İkinci Dünya müharibəsindən sonra heç vaxt dünyanın çox sayda ölkəsində məktəblər və təhsil müəssisələrinin, təxminən eyni zamanda və eyni səbəbdən bağlandığı görünməyib.
Ümumdünya İqtisadi Forumu qeyd edir ki, pandemiyanın təsiri uzağa gedəcək, onun təhsil üçün uzunmüddətli perspekti barədə danışmaq lazımdır.
Artıq neçə müddətdir ki, bütün dünyada pedaqoqlar gələcək nəsillərin necə tərbiyə olunması barədə yenidən düşünməyin zəruriliyindən danışırlar. Bu, ola bilsin, sadəcə öyrətmək yolunu yenidən düşünmək üçün bütün sektora lazım olan bir fürsət, bizi tələbələrimizi necə öyrətdiyimizi, nəyi öyrətməli olduğumuzu dərindən düşünməyə məcbur etməkdir.
Bugünkü ali məktəb tələbələrinin əksəriyyəti həqiqətən qloballaşmış dünyada böyüyən Z nəslinə mənsubdur. Bu nəslin nümayəndələri, indi ən yaşlısı, yəqin ki, 25 olanların bir çoxu qlobal pandemiya nəticəsində imtahan, idman fəaliyyəti, hətta buraxılış imtahanlarının ləğv edilməsinə görə təhsil haqqında düşünməli olacaqlar. Bu nəsil texnologiya ilə müəyyən edilir, burada FOBA (tək qalmaq qorxusu) və FOMO (əldən vermək qorxusu) terminləri onların ani gözləntilərini və əks əlaqəni əks etdirir, İnstant Messenger, Snapchat və WhatsApp kimi tətbiqlər vasitəsilə həyata keçirilir. Bu, özündə valideyn və müəllimləri birləşdirir və məsafədən öyrənməni gücləndirir.
Bu, həm də dünyanın ən böyük problemlərinin – iqlim dəyişikliyi və ruhi sağlamlığın öhdəsindən gəlmək üçün birlikdə işləmək gücünü aktuallaşdıran və hazırda cəmiyyətin yaşlı üzvlərini qorumaq naminə özünü təcrid edib kollektiv məsuliyyət daşıyan bir nəsildir.
Böhranın mərkəzində duran bütün müəllimləri bir sual düşündürür: Biz gəncləri gələcəyə necə hazırlamalıyıq? "Dell Technologies” şirkətinin məlumatına əsasən, 2030-cu ildə "Generation” və "Alpha”nın da daxil olacağı iş yerlərinin 85% – i hələ icad edilməyib. Dünya İqtisadi Forumunun hesabatına görə, ibtidai məktəb şagirdlərinin 65% – i gələcəkdə bu gün hələ mövcud olmayan iş yerlərində işləyəcəklər.
COVID-19 böhranı dünyamızı və qlobal perspektivlərimizi tamamilə dəyişə bilər; bu da bizi təhsilin necə dəyişməli olduğuna öyrədir, üstəlik, şagirdlərimizi gələcəkdə nələrin baş verə biləcəyinə daha yaxşı hazırlaya bilər.
Bu böhranın yaratdığı əsas dərslərə aşağıdakılar daxildir:
Bir-biri ilə əlaqəli dünyada vətəndaşlar üçün təhsil
COVID-19 bütün dünyada bir-birimizə necə bağlı olduğumuzu göstərən bir pandemiyadır – artıq təcrid olunmuş problemlər və fəaliyyətlər kimi bir şey yoxdur. Önümüzdəki onilliklərdə müvəffəqiyyətli insanlar bu qarşılıqlı əlaqəni başa düşməli və fərqliliklərindən istifadə edib qlobal əməkdaşlıqda işləmək üçün sərhədləri aşmalıdırlar.
Müəllimin rolunu yenidən düşünmək
Şagirdlərinə hikmət verən, bilik daşıyıcısı olan müəllim konsepsiyası artıq 21-ci əsrin təhsil məqsədlərinə uyğun deyil. Tələbələr bir neçə ani toxunuşla telefonlar, planşet və kompüterlərində bilik əldə edə, hətta texniki bacarıqları öyrənə bilərlər. Bizə isə sinifdə və mühazirədə müəllimin rolunu yenidən nəzərdən keçirmək qalır.
Gələcəkdə lazım olan həyati bacarıqların öyrədilməsi
Daim dəyişən hazırkı qlobal mühitdə gənclərin dayanıqlılığa və uyğunlaşma kimi bacarıqlara ehtiyacı var. Davamlılıq və uyğunlaşma gələcək nəsillər üçün kritik olacaq. Bu bacarıqlar pandemiyanın öhdəsindən səmərəli şəkildə gəlmək üçün zəruri hesab olunur. Gələcəyə baxaraq işəgötürənlərin axtaracağı ən mühüm bacarıqlar empatiya və emosional zəka ilə yanaşı, yaradıcılıq, ünsiyyət, eləcə də səmərəli əməkdaşlıq yolu ilə komandada işləmək bacarığı olacaq.
Təhsili təmin etmək üçün texnologiyalardan istifadə
Pandemiya ona gətirib çıxardı ki, bütün dünyada təhsil müəssisələri birdən-birə bütün sektorlarda tələbələrin məsafədən təhsili üçün məzmun yaratmaq məqsədilə mövcud texnoloji alətlərdən istifadə etmək məcburiyyətində qaldı. Dünyadakı müəllimlər hər şeyi fərqli və daha çevik etmək üçün yeni fürsətlər arayır, bu da dünyada tələbələr üçün təhsil almaqda potensial üstünlüklərə səbəb olur.
Beləliklə, Ümumdünya İqtisadi Forumu hesab edir ki:
Koronavirus böhranı müəllimlərə sektorun yenidən gözdən keçirilməsi üçün vaxt verə bilər;
Texnologiya gələcək nəsillərin yetişdirilməsində əsas rol oynamaqda davam edəcək;
Biliyin bir əl məsafəsində olduğu bir dünyada müəllimin rolu da dəyişməlidir.
Oruc MUSTAFAYEV
