Xəbərlər / Psixoloq / Valideyn / Müəllim
23 mart 2020
2 123


Yeniyetməlik dövrü böhranı

 

Böhran insan orqanizmində inkişaf mərhələsinin birindən digərinə keçiddə baş verən hadisədir. Uşaq psixologiyasında dörd kəskin böhran var.

 


- bir yaş böhranı.

- üç yaş böhranı.

- altı-yeddi yaş böhranı.

- yeniyetməlik böhranı.

Bu sadalananlar arasında ən konfliktli keçən böhran yeniyetməlik böhranıdır. Bu böhran zamanı uşaqlar aqressivlikləri, tələbatlarının müzakirəsiz ödənilməsi tələbləri ilə diqqəti çəkir, fərqlənirlər. Onlarda yerli-yersiz höcətlik formalaşır. Tez-tez yaşıdları və böyüklərlə mübahisələrə girir, davaya meyilli olurlar.

İnsan psixologiyasının yeniyetməlik böhranının özü də üç mərhələyə bölünür. Birinci mərhələdə bizim alışdığımız, yəni yeniyetməlik dönəminə qədər olan hətta fizioloji quruluşun dağılması baş verir. İkinci mərhələ, kulminasiyadır ki, burada yeniyetmənin aqressivliyi bitir. Üçüncü mərhələdə böhrandan sonrakı dövr başlayır. Yəni yeniyetmə insanın orqanizmi formalaşır, aqressivlik dönəmi bitir.

Onu da qeyd edək ki, bu mərhələni uşağın özünün idarəçiliyinə buraxmaq olmaz. Onun idarə olunmasında sərt şəkildə israr etmək də düzgün yol deyil. Valideyn nəzarətdə saxlamaq şərti ilə övladı həmin mərhələni keçən ana qədər onunla mütəmadi dost ünsiyyəti qurmalı, istəklərinin mümkünlüyü və ya mümkünsüzlüyü səbəbini ona başa düşəcəyi qədər aydın izah etməlidir.

Maraqlı bir məqamı da qeyd etmək yerinə düşərdi. Bu dönəmlərdə uşaqlarda eyni zamanda xarakter keyfiyyətləri də formalaşır. Məsələn, mülkiyyət qisqanclığı. Üç yaşında uşağın həmin dönəm üçün mülkiyyət qısqanclığı öz oyuncağını kiminləsə paylaşmamaqdırsa, daha böyük yaşlarda bu, ən xırda əşyasına kimsənin toxunmasına icazə verməməklə nəticələnəcək. Sonra o, fikirlərinin mülkiyyətçisi olacaq, düşündüklərini paylaşmaq istəməyəcək. Daha sonra şəxsi otağına kimsənin girməməsi tələbini gündəmə gətirib fərdiyyətçiyə çevriləcək.
 
Bəs bu kimi hisslərin inkişafına necə mane olmalı?

Ancaq ilkin mərhələdə, yəni üç yaşında qarşısı alınmalıdır. Hətta ağlasa belə, uşağa oyuncağını bölüşmək, sonrakı yaşlarda əşyasını təqdim edib, onun haqqında danışmaq, dostlarla ünsiyyətə vərdiş etməsinə çalışmaq lazımdır.

Yeniyetməlik böhranı rahat və problemsiz ötüşsün deyə, bəzən valideynlər övladlarının bütün istəklərini qarşılayır, onlarla ünsiyyətdən çəkinir. Düzdür, bu halda böhran sakit və mübahisələrsiz ötüşür. Amma nəticədə uşaq 15-16 yaşdan başlayaraq özünə və çevrəsinə dair aldığı qərarlarda kimsənin fikrini soruşmur, ancaq özünə lazım olan formada hərəkət edir. Bu xoş olmayan hallarla qarşılaşmamaq üçün ən vacib olan yol uşaqlarınızı diqqətdə saxlamaq, lazım gəldikcə onları psixoloq konsultasiyalarına aparmaq və təbii ki, sevgi göstərmək son dərəcə vacibdir.

Nərmin ABBASOVA,
Məqalə Göndər








Загрузка...
Həmçinin oxuyun:
Yaş dövrlərinin xüsusiyyətləri

Yaş dövrlərinin xüsusiyyətləri

Uşaqlarda qorxu və "xoxan"ların sonrakı fəsadları

Uşaqlarda qorxu və "xoxan"ların sonrakı fəsadları

Valideynlər yeniyetmə övladlarına necə yanaşmalıdırlar?

Valideynlər yeniyetmə övladlarına necə yanaşmalıdırlar?

Valideynlər yeniyetmə övladlarına necə yanaşmalıdırlar?

Valideynlər yeniyetmə övladlarına necə yanaşmalıdırlar?

Valideyn-övlad münasibətləri necə olmalıdır?

Valideyn-övlad münasibətləri necə olmalıdır?

Uşağın bir şəxsiyyət kimi inkişafının özülü

Uşağın bir şəxsiyyət kimi inkişafının özülü

Televizor asılılığı uşaqlara necə təsir göstərir? - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ!

Televizor asılılığı uşaqlara necə təsir göstərir? - VALİDEYNLƏRİN NƏZƏRİNƏ!

İnternet uşaqları haraya sürükləyir? - PSİXOLOQ RƏYİ

İnternet uşaqları haraya sürükləyir? - PSİXOLOQ RƏYİ

Şagird dünyası və psixologiyası - Bu dövrdə uşaq...

Şagird dünyası və psixologiyası - Bu dövrdə uşaq...

Şagirdlərdə platonik sevgi və aqressiya xəstəliyi: “Xüsusən də, qızlardan ehtiyatlı olun”

Şagirdlərdə platonik sevgi və aqressiya xəstəliyi: “Xüsusən də, qızlardan ehtiyatlı olun”

Yeniyetməlik dövrü insanın həyatında ən maraqlı, həm də ən çətin dövrdür.

Yeniyetməlik dövrü insanın həyatında ən maraqlı, həm də ən çətin dövrdür.

Məktəblilərin yaş xüsusiyyətləri- Akselerasiya nədir?

Məktəblilərin yaş xüsusiyyətləri- Akselerasiya nədir?

Uşağın üstünə qışqırmayın, yoxsa... - FƏSADLARI

Uşağın üstünə qışqırmayın, yoxsa... - FƏSADLARI

Valideynin ölümünü uşağa necə deyək?

Valideynin ölümünü uşağa necə deyək?

Uşaqlarda davranış pozğunluğu - inadkarlıq

Uşaqlarda davranış pozğunluğu - inadkarlıq

Uşaq və sosial şəbəkələr - Bunlara icazə verməyin!

Uşaq və sosial şəbəkələr - Bunlara icazə verməyin!

Müəllim və psixoloqların  şagirdlərin həyata baxışlarının formalaşmasında rolu

Müəllim və psixoloqların şagirdlərin həyata baxışlarının formalaşmasında rolu

Uşaqlarda çətin yaş dövrü- VALİDEYNLƏR DİQQƏTLİ OLUN

Uşaqlarda çətin yaş dövrü- VALİDEYNLƏR DİQQƏTLİ OLUN

Kəkələyən uşaqlarda hansı qüsurlar olur?

Kəkələyən uşaqlarda hansı qüsurlar olur?

Uşağın yalan danışmasının altında hansı səbəblər yatır?

Uşağın yalan danışmasının altında hansı səbəblər yatır?

Uşaqlarda isterik hallar - Valideynlər nə etməli?

Uşaqlarda isterik hallar - Valideynlər nə etməli?

Uşaqlara bunları demək olmaz!

Uşaqlara bunları demək olmaz!

Uşaqlardakı aqqresivliyin səbəbləri və onun aradan qaldırılması

Uşaqlardakı aqqresivliyin səbəbləri və onun aradan qaldırılması

Uşaqlara dayə seçərkən nələrə diqqət etməli? -PSİXOLOQ RƏYİ

Uşaqlara dayə seçərkən nələrə diqqət etməli? -PSİXOLOQ RƏYİ